Anselm Kiefer (1945 - )

Γεννημένος το 1945, ο Anselm Kiefer μεγάλωσε μέσα στην ερήμωση, στη διαίρεση και στα ερείπια που άφησε πίσω του ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Σε μια κοινωνία, την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, που επιλέγει τη σιωπή απέναντι στην ενοχή για το ναζιστικό παρελθόν της, ο Kiefer προσεγγίζει τη σκοτεινή όψη της ανθρωπότητας, στοχαζόμενος ξανά και ξανά πάνω στο τι θα είχαμε κάνει οι άνθρωποι του σήμερα αν βρισκόμαστε στις συνθήκες στις οποίες βρέθηκε ο γερμανικός πληθυσμός εκείνη την εποχή.

Σε αυτή τη διαδικασία ο ρόλος του καλλιτέχνη ίσως δεν είναι η συμμετοχή του στη συλλογική εξιλέωση για τα σφάλματα της ανθρωπότητας, αποτελεί όμως αποστολή του να ερευνά, να επιδιώκει και, κυρίως, να δημιουργεί το ωραίο, ξεκινώντας ακόμη και από τη λάσπη. Πολλοί πίνακες του Kiefer παραπέμπουν στην εικόνα του καλλιτέχνη ως πλάσματος μοναχικού, ενώ παράλληλα ιδιαίτερο ενδιαφέρον δείχνει για το ατελιέ, αυτόν το συχνά μυστικό τόπο όπου ο καλλιτέχνης απομονώνεται για να αφήσει ελεύθερο το ένστικτό του. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ζωγραφίζει το ατελιέ σαν ένα μεγάλο χώρο από ξύλο, άδειο, και από γωνία που τονίζει σκόπιμα μια κλειστοφοβική αίσθηση. Άλλοτε πάλι, όπως στο παρόν έργο, βλέπουμε το ατελιέ απ’ έξω, εν μέσω ενός ρημαγμένου αγροτικού τοπίου, όπου γη και ουρανός γίνονται ένα. Το ατελιέ αναδύεται από αυτό τον εφιαλτικό αντικατοπτρισμό σαν κτίσμα άλλης εποχής, μυστηριώδες οικοδόμημα που θυμίζει ταυτόχρονα πρωτόγονη καλύβα, πύργο μάγισσας, φάρο χαμένο στη θύελλα, βομβαρδισμένο εργοστάσιο. Για τον Kiefer, η απεικόνιση στην εικαστική επιφάνεια του ατελιέ του ζωγράφου συνιστά πράξη πλούσια σε νοήματα αλλά και σε συναισθήματα: είναι ο χώρος όπου διαμορφώνονται δημιουργός και δημιούργημα· όπου το έργο ωριμάζει, μετασχηματίζεται και, ενδεχομένως, ολοκληρώνεται· όπου ο δημιουργός αγωνίζεται, πασχίζει και ίσως πετυχαίνει το στόχο του.

Όμοια με τη δημιουργική διαδικασία, έτσι το εικαστικό σύμπαν του Kiefer δίνει εκ πρώτης όψεως εντύπωση σκοτεινιάς, ερήμωσης, βαθιάς απαισιοδοξίας. Όμως όσο παρατηρούμε τόσο διακρίνουμε μια γκάμα χρωμάτων πολύ πιο δουλεμένη και χαρωπή. Εκεί που το τοπίο φαίνεται ερημωμένο, αρχίζουμε να αισθανόμαστε ότι κάτι δροσερό, κάτι καινούριο μπορεί να αναδυθεί από τα ερείπια.

Το ατελιέ του καλλιτέχνη ανήκει σε μια σειρά έργων του 1983 στην οποία το άχυρο, που σύμφωνα με τον ίδιο του θυμίζει τα παιδικά του χρόνια, έχει θεμελιώδη ρόλο στη σύνθεση. Χάρη σε επίμονη δουλειά, που απαιτεί εξίσου διανοητική συγκέντρωση και σωματική προσπάθεια, η υφή παρουσιάζεται ανώμαλη, τσαλακωμένη, ανομοιογενής. Βρισκόμαστε πολύ μακριά από επιφάνειες λείες, περασμένες με βερνίκι. Φαίνεται ότι οι παραδοσιακές τεχνικές ζωγραφικής δεν ικανοποιούν τον Kiefer. Δημιουργώντας τη δική του ύλη, αναμειγνύοντας υλικά σαν αλχημιστής, δίνει στη δημιουργία του εντελώς νέα διάσταση, προσωπική στην έκφρασή της και οικουμενική στην εμβέλειά της.

.

.