Το ατελιέ του καλλιτέχνη
Marlborough Fine Art, Λονδίνο
Ιδιωτική συλλογή, από το 1972
19th & 20th Century Masters, Λονδίνο, Marlborough Fine Art, καλοκαίρι 1972, δεν περιλαμβάνεται στον κατάλογο
Francis Bacon: Recent Paintings 1968-1974, Νέα Υόρκη, The Metropolitan Museum of Art, 20 Μαρτίου-29 Ιουνίου 1975, αρ. 21, εικ. στο εξώφυλλο
Francis Bacon, Λονδίνο, The Tate Gallery, 22 Μαΐου-18 Αυγούστου 1985, Στουτγκάρδη, Staatsgalerie, 19 Οκτωβρίου 1985-5 Ιανουαρίου 1986, Βερολίνο, Nationalgalerie, 7 Φεβρουαρίου-31 Μαρτίου 1986, αρ. 80, εικ.
Francis Bacon Retrospektive, Βασιλεία, Galerie Beyeler, Ιούνιος-Οκτώβριος 1987, αρ. 30
Homage to Francis Bacon: With works by Picasso, Giacometti, González, Miró, Dubuffet, Tàpies, Rothko, Βασιλεία, Galerie Beyeler, Ιούνιος-Σεπτέμβριος 1992, αρ. 7
Francis Bacon, Λουγκάνο, Museo d’Arte Moderna, 7 Μαρτίου-30 Μαΐου 1993, αρ. 43
Francis Bacon 1909-1992: Small Portrait Studies, Λονδίνο, Marlborough Fine Art, 21 Οκτωβρίου-3 Δεκεμβρίου 1993, αρ. 22, εικ.
From London, Λωζάννη, Musée Cantonal des Beaux-Arts, 17 Νοεμβρίου 1995-4 Φεβρουαρίου 1996, δεν περιλαμβάνεται στον κατάλογο
Κλασικοί της μοντέρνας τέχνης, Άνδρος, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης-Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, 27 Ιουνίου-19 Σεπτεμβρίου 1999, σσ. 136-139, εικ. σσ. 136, 137, 139
Bacon-Picasso: La vie des images, Παρίσι, Musée Picasso, 2 Μαρτίου-30 Μαΐου 2005, αρ. 2, σσ. 16-17, εικ.
John Russell, Francis Bacon, Λονδίνο, 1971, εικ. σ. 87, σ. 163
Nigel Gosling, “Painting and sculpture”, Observer Magazine, 2 Σεπτεμβρίου 1973, εικ. σ. 22
Donald Kuspit, “Francis Bacon: The Authority of Flesh”, Artforum, τόμ. 13, τ. 10, καλοκαίρι 1975, εικ. σ. 54
Stephen Spender, “Armature and alchemy”, Times Literary Supplement, Λονδίνο, 21 Μαρτίου 1975, εικ. σ. 290 (φωτογραφία έκθεσης)
Lorenza Trucchi, Francis Bacon, Λονδίνο, Thames and Hudson, Νέα Υόρκη, Harry N. Abrams, 1976, αρ. 160, εικ.
Michel Leiris, Francis Bacon: Full Face and in Profile, Οξφόρδη, Phaidon, Νέα Υόρκη, Rizzoli, 1983, αρ. 78, εικ.
“The master of travesty”, Yorkshire Post, 10 Ιουνίου 1985, εικ. σ. 7 (φωτογραφία έκθεσης)
Michael Kimmelman, “The art of ordered chaos”, The Times, 2 Σεπτεμβρίου 1989, εικ. σ. 25 (μεσαίος πίνακας)
John Russell, “Vogue Arts: Francis Bacon”, Vogue, 182:7, Νέα Υόρκη, 1 Ιουλίου 1992, εικ. σ. 68 (μεσαίος πίνακας)
José Maria Faerna (επιμ.), Great Modern Masters: Bacon, Νέα Υόρκη, Harry N. Abrams, 1995, αρ. 48, εικ. σ. 46
Wieland Schmied, Francis Bacon: Commitment and Conflict, Μόναχο και Νέα Υόρκη, Prestel Verlag, 1996, αρ. 7, εικ. σ. 11
Milan Kundera και France Borel, Bacon: Portraits and Self-Portraits, Λονδίνο και Νέα Υόρκη, Thames and Hudson, 1996, εικ. σσ. 64, 65 (αριστερός πίνακας), εικ. σ. 66 (μεσαίος πίνακας), εικ. σ. 67 (δεξιός πίνακας)
Michael Peppiatt, Francis Bacon: Anatomy of an Enigma, έκδ. αναθεωρημένη, Λονδίνο, Constable, 2008, σ. 307
Sam Hunter, Francis Bacon, Modern Masters series, Βαρκελώνη, Ediciones Polígrafa, 2009, εικ. σ. 60
Martin Harrison, Francis Bacon: Catalogue raisonné, Λονδίνο, The Estate of Francis Bacon, 2016, σσ. 22, 998, 1000, 1014, 1016, 1102, 1124, εικ. σσ. 1016-1017
Οι προσωπογραφίες του Francis Bacon, παρά τις παραμορφώσεις που υφίστανται, είναι αναγνωρίσιμες και, μέσα από μια ανεξήγητη ειρωνεία, ρεαλιστικές. Πρόκειται για επίτευγμα που έφερνε σε πέρας κυρίως στις αυτοπροσωπογραφίες του: είτε αποτελούνται από έναν είτε από περισσότερους καμβάδες, είτε είναι μεγάλου είτε μικρού μεγέθους, φανερώνουν τόσο τον καλλιτέχνη όσο και τον άνθρωπο, μαγνητίζουν το θεατή, αλλά και τον αναστατώνουν με την αμείλικτη αλήθεια τους.
Ο Bacon δεν ζωγράφιζε ποτέ εκ του φυσικού. Προτιμούσε να δουλεύει μόνος στο ατελιέ του, βασιζόμενος σε φωτογραφίες οικείων προσώπων ή του εαυτού του, βγαλμένες σε αυτόματο μηχάνημα. Η άποψη ότι έφτιαξε πολλές αυτοπροσωπογραφίες επειδή δεν έβρισκε μοντέλα είναι ανεπαρκής. Το να στήνεται κανείς εμπρός στο καβαλέτο για να ζωγραφίσει την ίδια την εικόνα του δεν μπορεί να είναι ανώδυνο. Είναι ένας τρόπος να βρεθεί αντιμέτωπος με τον εαυτό του, με το μάτι που ερευνά χωρίς επιείκεια, διακινδυνεύοντας ακόμη και να «πληγώσει». Είναι επίσης ένας τρόπος για να θέσει ένα όριο ανάμεσα στους ζωντανούς και στους νεκρούς. Όταν ο καλλιτέχνης ζωγραφίζει τον εαυτό του, όσο και αν τον κακομεταχειρίζεται, ακόμη και αν τον παραμορφώνει, δεν παύει να δείχνει ζωντανός.
Στα πολυάριθμα τρίπτυχά του τοποθετεί τους πίνακες στη σειρά, σαν φωτογραφίες, προσδίδοντας έτσι στα έργα του εντύπωση δυναμισμού, ζωντάνιας. Στην πορεία κατέληξε μάλιστα σε δύο μεγέθη, ένα μεγάλο και ένα μικρό. Τα μικρά έχουν πάντοτε τον τίτλο «σπουδές», παρά τον υψηλό βαθμό τελείωσής τους, και απεικονίζουν μόνο το πρόσωπο του εκάστοτε μοντέλου. Οι Τρεις σπουδές για αυτοπροσωπογραφία είναι μάλλον το δεύτερο από τα έντεκα έργα με αυτό τον τίτλο που ζωγράφισε μέχρι το θάνατό του.
Ο Bacon στέκει με κεφάλι ίσιο και μάτια κλειστά μπροστά σε μαύρο φόντο. Φοράει γαλάζιο πουκάμισο που, σαν ήλιος, στέλνει ομοιόχρωμες ανταύγειες στα μάγουλα, στα μάτια και στη μύτη. Κατευθύνοντας το βλέμμα από τα αριστερά προς τα δεξιά, παρατηρούμε ότι το πρόσωπο σβήνει προοδευτικά, σαν να το καταπίνει το μηδέν που το περιβάλλει. Στον τελευταίο πίνακα, το μάτι και το ζυγωματικό του προσώπου δεν φαίνονται πια. Το στόμα υφίσταται επίσης συντριπτική παραμόρφωση. Παραδίδοντάς μας χωρίς συστολή τα ελαττώματα της φυσιογνωμίας του, ο ζωγράφος βάζει στο κέντρο και των τριών συνθέσεων τα μάτια. Τα βλέφαρα, μεγαλύτερα απ’ ό,τι στην πραγματικότητα, μένουν πεισματικά σφαλιστά, αρνούμενα να φανερώσουν τα μυστικά τους. Τούτη η στάση μόνο ως πρόκληση δεν πρέπει να ερμηνευθεί. Πρόκειται μάλλον για έκφραση αιδούς, σεμνότητας και προπαντός θλίψης. Και ο θεατής δεν μπορεί παρά να αισθανθεί σεβασμό γι’ αυτή την τριπλή μορφή, λεία μιας προφανούς οδύνης που προτιμά να κρατά για τον εαυτό της.
Το έργο ήταν από τα αγαπημένα του Bacon και ο τρίτος πίνακας χρησιμοποιήθηκε για το εξώφυλλο του καταλόγου της ατομικής του έκθεσης στο Metropolitan Museum of Art της Νέας Υόρκης, το 1975.
.
