César de Hauke, Παρίσι
M. Knoedler, Νέα Υόρκη
Ιδιωτική συλλογή, Νέα Υόρκη
Acquavella Galleries, Νέα Υόρκη
Ιδιωτική συλλογή, από το 1975
L’Impressionnisme dans les collections romandes (ses précurseurs, ses maîtres, son héritage), Λωζάνη, Fondation de l’Hermitage, 16 Ιουνίου-21 Οκτωβρίου 1984, αρ. 35, εικ.
Κλασικοί της μοντέρνας τέχνης, Άνδρος, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, 27 Ιουνίου-19 Σεπτεμβρίου 1999, σσ. 38-43, εικ. σσ. 39, 41, 42
Henry Havard, «L’Exposition des artistes indépendants», Le siècle, 3 Απριλίου 1881, σ. 2
Gustave Goetschy, «Exposition des artistes indépendants», La Justice, 4 Απριλίου 1881, σ. 3
Gustave Goetschy, «Exposition des artistes indépendants», Le Voltaire, 5 Απριλίου 1881, σ. 2
Jules Claretie, «La vie à Paris: Les artistes indépendants», Le Temps, 5 Απριλίου 1881
Gustave Goetschy, «Indépendants et impressionistes [sic]», Le Voltaire, 6 Απριλίου 1880, σ. 2
Auguste Dalign, «Les Indépendants. Sixième exposition», Le Journal des Arts, 8 Απριλίου 1881, σ. 1
Charles Ephrussi, «Exposition des artistes indépendants», La chronique des arts et de la curiosité, 16 Απριλίου 1881, σσ. 126-127
Élie de Mont, «L’Exposition du Boulevard des Capucines», La Civilisation, 21 Απριλίου 1881, σσ. 1-2
Bertall, «Exposition des peintres intransigeants et nihilistes», Paris-Journal, 22 Απριλίου 1881, σσ. 1-2
Paul de Charry, «Les Indépendants», Le Pays, 22 Απριλίου 1881, σ. 3
Paul Mantz, «Exposition des œuvres des artistes indépendants», Le Temps, 22 Απριλίου 1881, σ. 3
Nina de Villars, «Variétés. Exposition des artistes indépendants», Le Courrier du soir, 23 Απριλίου 1881, σ. 2
Henry Trianon, «Exposition des artistes indépendants», Le Courrier du Soir, 23 Απριλίου 1881, σ. 2
Henry Trianon, «Sixième exposition de peinture par un groupe d’artistes», Le Constitutionnel, 24 Απριλίου 1881, σσ. 2-3
Jules Claretie, La vie à Paris. 1881, Παρίσι, 1881, σσ. 150-151
Comtesse Louise, «Lettres familières sur l’art», La Œuvre nouvelle, 1-2 Μαΐου 1881, σσ. 2-3
Joris-Karl Huysmans, L’Art Moderne, Παρίσι, 1883, σσ. 226-227
George Moore, «The Painter of Modern Life», Magazine of Art, 1890, σσ. 416-425
[Charles Whibley;], «Modern Men: Degas», National Observer, 31 Οκτωβρίου 1891, σσ. 603-604
Paul Gsell, «Edgar Degas, statuaire», La Renaissance de l’art français, I, Δεκέμβριος 1918, σσ. 374, 376, εικ. κέρινου γλυπτού σ. 375
Paul Lafond, Degas, Παρίσι, 1918-1919, τόμ. II, σσ. 111-113, εικ. κέρινου γλυπτού σ. 112
Jacques-Émile Blanche, Propos de peintre, Παρίσι, 1919, σ. 54
Paul Lafond, Degas, Παρίσι, 1919, τόμ. II, σσ. 64-66
Paul-André Lemoisne, «Les Statuettes de Degas», Art de décoration, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 1919, σσ. 111-113, εικ. κέρινου γλυπτού σ. 112
François Thiébaut-Sisson, «Degas sculpteur», Le Temps, 23 Μαΐου 1921, σ. 3
Julius Meier-Graefe, Degas, Λονδίνο, 1923, σ. 60
Ambroise Vollard, Degas 1834-1917, Παρίσι, 1924, σ. 63
Paul Jamot, Degas, Παρίσι, 1924, σ. 149, εικ. κέρινου γλυπτού αρ. 52
Germain Bazin, «Degas sculpteur», L’Amour de l’art, Παρίσι, 1931, σσ. 294-295, εικ. κέρινου γλυπτού 70 και 71
Georges Grappe, Degas, Παρίσι, 1936, εικ. κέρινου γλυπτού σ. 58
Lionello Venturi, Les archives de l’impressionnisme, Παρίσι, 1939, τόμ. II, σ. 138
John Rewald, Degas, Works in Sculpture. A Complete Catalogue, Νέα Υόρκη, 1944, αρ. XX, εικ. κέρινου γλυπτού σ. 66, εικ. άλλου αντιτύπου σσ. 61, 63-65, 68-69
Marguerite Rebatet, Degas, Παρίσι, 1944, εικ. άλλου μπρούντζινου αντιτύπου αρ. 102
Paul-André Lemoisne, Degas et son œuvre, Παρίσι, 1946, τόμ. I, εικ. άλλου μπρούντζινου αντιτύπου σ. 129
Lillian Browse, Degas Dancers, Νέα Υόρκη, 1949, αρ. 96, σ. 370, εικ. άλλου μπρούντζινου αντιτύπου αρ. 96-97
Pierre Borel, Les Sculptures inédites de Degas, Γενεύη, 1949
Alfred Moritz Frankfurter, «The Goetz Collection», Art News, Σεπτέμβριος 1951, εικ. σ. 26
John Rewald, Degas. Sculpture, ΝέαΥόρκη, 1956, αρ. XX, εικ. μη ταυτοποιημένου μπρούντζινου αντιτύπου αρ. 24-29
Pierre Cabanne, Degas, Παρίσι, Tisné, 1957
Pierre Cabanne, Edgar Degas, ΝέαΥόρκη, 1958, σσ. 66-67, εικ. άλλου μπρούντζινου αντιτύπου αρ. X-XI
John Rewald, The History of Impressionism, Νέα Υόρκη, 1961, εικ. άλλου μπρούντζινουαντιτύπου σ. 451
Louisine W. Havemeyer, Sixteen to Sixty. Memoirs of a collector, Νέα Υόρκη, 1961, σσ. 254-255
Hjorvardur Harvard Arnason, History of Modern Art, Νέα Υόρκη, 1968, εικ. άλλου μπρούντζινου αντιτύπου σ. 76
Jacques Lassaigne και Fiorella Minervino, Tout l’œuvre peint de Degas, Μιλάνο, 1970, σ. 145, εικ. άλλου μπρούντζινου αντιτύπου αρ. S73
Franco Russoli και Fiorella Minervino, L’Opera completa di Degas, Μιλάνο, Rizzoli, 1970
Jean Adhémar και Françoise Cachin, Edgar Degas. Gravures et monotypes, Παρίσι, 1973, αρ. XXXI, εικ. άλλου αντιτύπου
Theodore Reff, Degas. The Artist’s Mind, Νέα Υόρκη, 1976, σσ. 239-248, εικ. άλλου μπρούντζινου αντιτύπου 157-162
Charles W. Millard, The Sculpture of Edgar Degas, Πρίνστον, 1976, σσ. 8-9, 27-29, 119-126, εικ. κέρινου γλυπτού σ. 62
Ian Dunlop, Degas, ΝέαΥόρκη, 1979, εικ. άλλου μπρούντζινου αντιτύπου 172 Roy McMullen, Degas. His Life, Times and Work, Βοστώνη, 1984, σσ. 327, 329, 333-336, 338-340, 343-344, 347
Maurice Guillaud (επιμ.), Degas Form and Space, Παρίσι και Νέα Υόρκη, 1984, εικ. 155
Paul-André Lemoisne, Degas et son œuvre, Νέα Υόρκη και Λονδίνο, 1984, τόμ. 1, εικ. άλλου μπρούντζινου αντιτύπου σ. 129
Lois Relin, «La Danseuse de quatorze ans de Degas, son tutu et sa perruque», Gazette des Beaux-Arts, σειρά VI, Νοέμβριος 1984, σσ. 173-174, εικ. κέρινου γλυπτού 1
George T. M. Shackelford, Degas The Dancers, Ουάσιγκτον, 1984, αρ. 18, εικ. κέρινου γλυπτού σ. 134, εικ. άλλου μπρούντζινου αντιτύπου σ. 134
Horst Waldemar Janson, 19th Century Sculpture, Νέα Υόρκη, 1985, σσ. 193-194, εικ. άλλου μπρούντζινου αντιτύπου 219
Denys Sutton, Edgar Degas. Life and Work, Νέα Υόρκη, 1986, σ. 183, εικ. άλλου μπρούντζινου αντιτύπου σ. 182
Frances Weitzenhoffer, The Havemeyers. Impressionism comes to America, Νέα Υόρκη, 1986, σσ. 242-243, 256, εικ. άλλου μπρούντζινου αντιτύπου αρ. 166
Richard Thomson, Degas, The Nudes, Λονδίνο, 1988, αρ. 113, εικ. κέρινου γλυπτού σ. 263, εικ. άλλου αντιτύπου σ. 123
Robert Gordon και Andrew Forge, Degas, Νέα Υόρκη, 1988, εικ. άλλου μπρούντζινου αντιτύπου σσ. 206-207
Anne Roquebert, Degas, Παρίσι, 1988, εικ. άλλου μπρούντζινου αντιτύπου σ. 55
Henri Loyrette, Degas, Παρίσι, 1991, σσ. 387, 391-394, 402, 612-614, 672
Anne Pingeot και Frank Horvat, Degas Sculptures, Παρίσι, 1991, σσ. 188-190, αρ. 73, εικ. στο εξώφυλλο, εικ. άλλου μπρούντζινου αντιτύπου σσ. 33-35, 188-190
Sara Campbell, «Degas, The Sculpture: A Catalogue Raisonné», Apollo, τόμ. CXLII, τ. 402, Αύγουστος 1995, σσ. 46-47, εικ. άλλου μπρούντζινου αντιτύπου στο εξώφυλλο
Martine Kahane, Delphine Pinasa, Wilfride Piollet και Sara Campbell, «Enquête sur la Petite Danseuse de quatorze ans de Degas», La revue du Musée d’Orsay, φθινόπωρο 1998, σ. 69, αρ. 6, εικ. άλλου μπρούντζινου αντιτύπου σ. 70
Richard Kendall, Degas and the Little Dancer, Λονδίνο και Νιου Χέιβεν, Yale University Press, 1998
Richard Kendall, «Tutu Wars», The Art Newspaper, τ. 89, Φεβρουάριος 1999, σ. 55
Edwige Phitoussi, La figure et le pli: Degas, Danse, Dessin de Paul Valéry, Παρίσι, 2009, σσ. 168-169
Ο Edgar Degas εξέθεσε μόνο ένα γλυπτό έργο κατά τη διάρκεια της ζωής του, τη Μικρή χορεύτρια δεκατεσσάρων ετών, στην 6η έκθεση ζωγραφικής των ιμπρεσιονιστών, το 1881. Εκείνη η μοναδική απόπειρα υπήρξε αρκετή για να κλονίσει τα αισθητικά θεμέλια της γλυπτικής, η οποία από ακαδημαϊκός κλάδος που ήταν έως τότε εξελίχθηκε σε ένα νέο τρόπο έκφρασης της σύγχρονης τέχνης. Η ιστορία του συγκεκριμένου έργου μαρτυρά την αέναη αναζήτηση του απόλυτου από τον Degas, στον οποίο το φαινομενικά διαρκές ανικανοποίητο δεν ήταν στην πραγματικότητα παρά μια ακαταπόνητη δημιουργικότητα συνδυασμένη με το ταλέντο του σχεδιαστή, του ζωγράφου και του γλύπτη. Αποτελεί επίσης μια μοναδικά ρεαλιστική αλλά και τρυφερή απότιση τιμής στην τέχνη του χορού, την οποία ο Degas μπόρεσε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο να αναδείξει στο έργο του.
Ο Degas αποφάσισε εξαρχής να βάλει τη Marie, τη νεαρή σπουδάστρια της Σχολής Χορού της Όπερας του Παρισιού που χρησιμοποίησε ως μοντέλο του, να ποζάρει με τα πόδια στην «τέταρτη θέση». Η στάση της δεν είναι τυπική και δίνει την αίσθηση της κίνησης. Έχει τα χέρια σταυρωμένα πίσω στην πλάτη, το κεφάλι ελαφρώς σηκωμένο προς τα πάνω, ενώ αφήνει να διαφαίνεται όλη η αμφισημία της εφηβικής σιλουέτας, στρεβλωμένης επιπλέον από την άσκηση του χορού. Η αδυναμία, ο πιθανός υποσιτισμός τον οποίο υπαινίσσεται η ελαφρώς πρησμένη κοιλιά, δεν αφαιρεί τίποτε από τον αισθησιασμό της μικρής κοπέλας, που με την αγέρωχη στάση της μπορεί να δώσει, ανάλογα με την οπτική γωνία του θεατή, εντύπωση αξιοπρέπειας, πρόκλησης ή περιφρόνησης. Ο Degas δεν περιορίστηκε να ντύσει το γλυπτό με αληθινό μεταξωτό μπούστο και αληθινή φουστίτσα μπαλαρίνας από μουσελίνα, αλλά πρόσθεσε αληθινές κάλτσες, παπούτσια χορού και μεταξωτή κορδέλα δεμένη σε περούκα. Φυσικά, για όλα τα εξαρτήματα είχε γίνει ειδική παραγγελία, λόγω του μεγέθους του γλυπτού. Κατόπιν προχώρησε στη βαφή του κεριού, για να δώσει μια πιο σάρκινη χροιά στο δέρμα.
Το έργο εκτέθηκε σε γυάλινη προθήκη μόνο για δύο εβδομάδες και δέχτηκε σφοδρότατες επιθέσεις για το καινοτόμο πάντρεμα των υλικών, την αμφιλεγόμενη θεματική της χορεύτριας ως κοπέλας ελαφρών ηθών, την επιλογή της συγκεκριμένης κοπέλας, που δεν ήταν ούτε γυναίκα ούτε παιδί, ούτε ωραία ούτε άχαρη.
Για ένα διάστημα ο Degas σκεφτόταν τη χύτευση του αγάλματος σε μπρούντζο, όμως το σχέδιο δεν πραγματοποιήθηκε όσο ζούσε παρά μόλις το 1921, οπότε οι κληρονόμοι του ενέκριναν την κατασκευή είκοσι επτά μπρούντζινων αντιτύπων. Η παρούσα εκδοχή της Μικρής χορεύτριας δεκατεσσάρων ετών είναι η μόνη, μαζί με ένα ακόμη αντίτυπο, που διαθέτει στρογγυλή περιστρεφόμενη βάση και όχι τετράγωνη. Δεν έχει γίνει καμία επέμβαση στα αξεσουάρ της χορεύτριας: η φουστίτσα και η κορδέλα είναι οι αρχικές. Δεκαέξι μπρούντζινα αντίτυπα του έργου κοσμούν αίθουσες μουσείων σε όλο τον κόσμο.
.
