Paul Klee (1879 - 1940)

Dynamik eines Kopfes

Δυναμική κεφαλιού
1934
    Λάδι σε καμβά
65,5 × 50,5 εκ.
Υπογραφές
Χρονολογία, τίτλος και υπογραφή «1934 / Dynamik eines Kopfes / Klee» (οπίσθια όψη τελάρου)
Προέλευση

Daniel-Henri Kahnweiler, Παρίσι

The Mayor Gallery, Λονδίνο

Daniel-Henri Kahnweiler, Παρίσι

Galerie Jeanne Bucher, Παρίσι

Etienne Ader, Παρίσι

Galerie Beyeler, Βασιλεία

Jane Engelhard, Νιούαρκ (Νιου Τζέρσεϋ)

Galerie Beyeler, Βασιλεία

Ιδιωτική συλλογή, από το 1972

Εκθέσεις

Paul Klee, Βέρνη, Kunsthalle, 23 Φεβρουαρίου-24 Μαρτίου 1935, αρ. 94

Paul Klee, Βασιλεία, Kunsthalle, 27 Οκτωβρίου-24 Νοεμβρίου 1935, αρ. 80

Collection André Lefèvre, Παρίσι, Musée National d’Art Moderne, Μάρτιος-Απρίλιος 1964

Paul Klee, Άνδρος, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, 26 Ιουνίου-12 Σεπτεμβρίου 1993, αρ. 80, εικ.

Κλασικοί της μοντέρνας τέχνης, Άνδρος, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, 27 Ιουνίου-19 Σεπτεμβρίου 1999, σ. 120-123, εικ. σ. 121

Βιβλιογραφία

Tableaux modernes, δημοπρασία Palais Galliéra, Παρίσι, 25 Νοεμβρίου 1965, αρ. 47, εικ.

Herbert Read (επιμ.), Surrealism, Λονδίνο, 1936, εικ.

Shuzo Takiguchi και Tiroux Yamanaka, «Album surréaliste», Mizue, τ. 74, ειδικό τεύχος, Μάιος 1937, εικ.

Herbert Read, «Imagination and Phantasy», XXe siècle, τόμ. I, τ. 4, 1938, σσ. 31-33, εικ.

Christian Rumelin, Catalogue Raisonné Paul Klee, τόμ. 7 (1934-1938), κοινή έκδ. Paul Klee Stiftung και Kunstmuseum Bern, Βέρνη, Benteli, Λονδίνο και Νέα Υόρκη, Thames and Hudson, 2000

Εκτίθεται
Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, Αθήνα
Όροφος 1ος
Κωδικός Ξενάγησης
119
Φωνητική ξενάγηση

Τον Απρίλιο του 1933 ο Paul Klee απολύεται από την Ακαδημία του Ντύσελντορφ, όπου επί δύο χρόνια δίδασκε ζωγραφική. Όσα έργα του είχαν αγοραστεί από δημόσια μουσεία κατάσχονται. Στα μάτια των ναζί, που είχαν ανέβει στην εξουσία τρεις μήνες πριν, ο Klee αντιπροσώπευε την πεμπτουσία της τέχνης που χαρακτήριζαν «εκφυλισμένη». Ύστερα από επιμονή της γυναίκας του καταφεύγει στην Ελβετία. Στο πληκτικό καλλιτεχνικό περιβάλλον της γενέθλιας πόλης του, της Βέρνης, δουλεύει πολύ ποικίλλοντας τεχνικές και θέματα. Επίσης, ταλαντεύεται ακατάπαυστα μεταξύ αφαίρεσης και αναπαράστασης, ονείρου και ρεαλισμού, ποίησης και ειρωνείας.

Στη Δυναμική κεφαλιού ο ζωγράφος εκδηλώνει το ενδιαφέρον του για μια ανασύνθεση του προσώπου μέσω της επισώρευσης γεωμετρικών σχημάτων. Ο πίνακας ξεχωρίζει από παρόμοια έργα της περιόδου χάρη στο χρώμα. Και δεν πρόκειται για οποιαδήποτε χρώματα: τα βασικά, κίτρινο, γαλάζιο και κόκκινο, περασμένα το ένα πάνω στο άλλο, δίνουν τα συμπληρωματικά, πράσινο, πορτοκαλί και βιολετί. Στη διαλογή προστίθεται μόνο το μαύρο, το οποίο χρησιμοποιείται για το σχεδίασμα των περιγραμμάτων. Το κόκκινο κυρίως, κυρίαρχο στη σύνθεση, παρουσιάζεται σε τόνους που κυμαίνονται από το πιο καθαρό στο πιο αναμεμειγμένο, συνδυαζόμενο πότε με γαλάζιο και πότε με μαύρο. Τα μάτια, το ένα πορτοκαλί και το άλλο κίτρινο, προβάλλουν με ακόμη μεγαλύτερη ζωντάνια, εκφράζοντας έτσι την καθαρή πρόθεση του καλλιτέχνη να συνθέσει ένα κεφάλι. Ο θεατής δεν έχει παρά να κάνει τους δικούς του συλλογισμούς για να βρει τη μύτη, το πιγούνι, το μέτωπο, καθώς και τους ώμους που στηρίζουν το κεφάλι. Ο Klee πετυχαίνει λοιπόν, με αυτούς τους δύο απλούς κύκλους, να σπάσει τον αφηρημένο χαρακτήρα του πίνακα εισάγοντας μια πιο περίπλοκη μορφή αναπαράστασης.

Για τον Klee, μόνο έναν ανταγωνιστή έχει το χρώμα, τη μουσική. Ταλαντούχος βιολιστής ο ίδιος, δεν έπαψε ποτέ να ενσωματώνει τα διδάγματα που είχε πάρει από τη μουσική στη ζωγραφική του. Ο όρος «δυναμική» στον τίτλο του έργου, ασυνήθιστος στην εικαστική γλώσσα, ίσως παραπέμπει στον κόσμο της μουσικής: η δυναμική, αποκαλούμενη και χρωματισμός, χαρακτηρίζει την γκάμα των ήχων στους οποίους μπορεί να φθάσει ένα όργανο, ανάλογα με το τι θέλει να παράγει ο μουσικός. Όπως τα χρώματα, έτσι και τα μουσικά όργανα πρέπει να ελέγχονται από αυτούς που τα χρησιμοποιούν, ώστε να αναπτύσσουν την έκταση των δυνατοτήτων τους. Επομένως, η «δυναμική» θα μπορούσε να σημαίνει, στην περίπτωση του συγκεκριμένου πίνακα, όχι μόνο τις παραλλαγές του κεφαλιού, που αλλάζει ανάλογα με την οπτική γωνία του θεατή, αλλά και την γκάμα των χρωμάτων, που με την περισσότερο ή λιγότερο έντονη απόχρωσή τους αναδεικνύουν την εικόνα. Χρησιμεύει επίσης για να συνθέσει, με εγκεφαλικό τρόπο, την προοπτική της μορφής, η οποία διόλου δεν υποδηλώνεται με τη χρήση σκιών.

.

.

Paul Klee
(1879 - 1940)
Φύλο
Άνδρας
Εθνικότητα
Γερμανική, Ελβετική
Όνομα
Paul
Επώνυμο
Klee
Γέννηση
Münchenbuchsee, Ελβετία, 1879
Θάνατος
Muralto, Ελβετία, 1940