Jacqueline Hélion (σύζυγος του καλλιτέχνη)
Galerie Karl Flinker, Παρίσι
Ιδιωτική συλλογή, από το 1981
Hommage à Christian et Yvonne Zervos, Παρίσι, Grand Palais, 11 Δεκεμβρίου 1970-18 Ιανουαρίου 1971
Ματιές στον αιώνα, Άνδρος, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, 28 Ιουνίου-20 Σεπτεμβρίου 1998, σ. 108, εικ. σ. 109
Αν και πρωτεργάτης της αφαίρεσης τόσο σε καλλιτεχνικό όσο και σε θεωρητικό επίπεδο (ως συνιδρυτής της ομάδας Συγκεκριμένη Τέχνη, που μετεξελίχθηκε στην ομάδα Αφαίρεση-Δημιουργία), από το 1933 ο Jean Hélion απομακρύνεται βαθμιαία από αυτή τη μορφή τέχνης. Στρέφεται προς πιο οργανικά σχήματα, αφήνοντας τις συνθέσεις του να κατακλύζονται από τις καμπύλες που είναι ορατές στη φύση. Αργότερα οι καμπύλες δίνουν τη θέση τους σε πιο έντονα σχήματα, πιο πυκνούς όγκους. Αρχίζει να εμφανίζεται η τρίτη διάσταση, η οποία επιτρέπει να αποκαλύπτονται σκιαγραφήματα μορφών που προσομοιάζουν στον άνθρωπο ή στη φύση. Με τη βοήθεια σκούρου φόντου και χρωματικών διακυμάνσεων, δημιουργεί βάθος επανεισάγοντας κατ’ αυτό τον τρόπο την προοπτική. Η παλέτα του αλλάζει επίσης, προσανατολίζεται σε πιο ανάμεικτους τόνους, γίνεται πιο περίπλοκη και, ως εκ τούτου, πιο απαλή. Με έκπληξη ανακαλύπτουμε εδώ κι εκεί τμήματα σωμάτων, μελών και κεφαλιών.
Η Μπλε σύνθεση, κορυφαίο έργο της περιόδου, φιλοτεχνημένη ανάμεσα στο Παρίσι και στο ατελιέ του ζωγράφου στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ, δεν αποτελεί εξαίρεση σε αυτό τον καινούριο κανόνα. Ένα πελώριο πρόσωπο μοιάζει να αναδύεται, ένα ανοιχτό δεξί μάτι και ένα κλειστό αριστερό, ένα λευκό στόμα με επίστρωση μαύρου. Το σκιαγράφημα παραστατικότητας δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να μας κάνει να ξεχνάμε τον κατεξοχήν αφαιρετικό χαρακτήρα του πίνακα. Αλλά η επιδέξια εισαγωγή του ανθρωπομορφισμού που επιχειρεί εδώ ο ζωγράφος καταλήγει να δικαιολογεί την ύπαρξη αυτών των α priori ακαθόριστων σχημάτων.
Ο πίνακας διακρίνεται για τη μαεστρία της πινελιάς, του χρώματος και του σχήματος. Παρά τις επιρροές που δέχτηκε από τους συναδέλφους του, ο Hélion δημιούργησε μια εντελώς προσωπική ζωγραφική, ελκυστική όσο και αξιοπερίεργη. Η γαλήνια όψη των συνθέσεών του, όπου φύση και ζωγραφική έχουν βρει μια εντελώς καινοτόμα ισορροπία, δεν αφήνει να φανεί τίποτε από τις εσωτερικές θύελλες του δημιουργού τους. Η αναζήτηση του εικαστικού ιδεώδους, που πάντα συμβάδιζε με την αναζήτηση ενός ιδανικού για την ίδια την ανθρωπότητα, αδυνατεί να χωρέσει τις εντάσεις που σύντομα θα αναφλέξουν την Ευρώπη. Η Μπλε σύνθεση επέχει θέση αποχαιρετισμού στον προπολεμικό κόσμο, τον επίπλαστα ξένοιαστο ακόμη, που τον κατατρώει η ανησυχία αλλά εμφορείται από ελπίδα.
.
