Fernand Léger (1881 - 1955)

Η εμπειρία του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, κατά τον οποίο ο Fernand Léger υπηρέτησε επί τρία χρόνια με το γαλλικό στρατό, στάθηκε καθοριστική για τον ίδιο ως άνθρωπο και καλλιτέχνη. Με τον ακέραιο και ανυπότακτο χαρακτήρα του, βγαίνοντας από τον πόλεμο δεν δίστασε ούτε να εξωτερικεύσει τη χαρά του που ήταν ζωντανός ούτε να βροντοφωνάξει το θαυμασμό του για τη βιομηχανοποίηση, την οποία πολλοί έβλεπαν ως υπεύθυνη για τις εκατόμβες εκείνου του πολέμου.

Ήδη από το 1918 στα έργα του παίζει όλο και περισσότερο με τις αντιθέσεις, τόσο στα χρώματα όσο και στα σχήματα. Δεν διστάζει να χρησιμοποιεί τα βασικά και τα συμπληρωματικά χρώματα χωρίς αποχρώσεις, κάνοντάς τα να συνυπάρχουν με το μαύρο, το λευκό και όλους τους δυνατούς τόνους του γκρίζου. Κάνει τις ευθείες να συγκρούονται με τις καμπύλες και τα επίπεδα σχήματα με τα μορφοποιημένα σαν γλυπτά σχήματα, παίζει με την προοπτική, απολαμβάνοντας με αυτό τον τρόπο την ισορροπία που δημιουργεί μεταξύ αναπαράστασης και αφαίρεσης.

Πολύ γρήγορα ο κόσμος των μηχανών θα μονοπωλήσει το ενδιαφέρον του Léger: κινητήρες, έλικες, ρολόγια, έμβολα γίνονται αγαπημένα του θέματα. Κατ’ επέκταση, ενδιαφέρεται για την πόλη και τα εργοστάσιά της, σύμβολα γι’ αυτόν της τεχνολογικής προόδου. Βαθμιαία, τα πάντα στη ζωγραφική του γίνονται μηχανικά. Δεν τίθεται πλέον θέμα να προσπαθεί κανείς να αναγνωρίσει τι είδους συστατικό στοιχείο ή ποια μηχανή απεικονίζεται. Τα «μηχανικά στοιχεία», όπως τα αποκαλεί στο εξής ο ίδιος, γίνονται τα κύρια πρόσωπα των έργων του ζωογονώντας τη ζωγραφική του μέχρι το 1925.

Στο δικό μας Μηχανικό στοιχείο, που δείχνει σαν να έχει συλληφθεί σε μια στιγμή δημιουργικής έξαρσης, έχουμε δίσκους και κυλίνδρους, ενώ η στρογγυλάδα των διακοσμητικών στοιχείων συνδυάζεται με την ψυχρή τελειότητα του μετάλλου. Οι δύο διαγώνιοι που τέμνουν τον καμβά μάς προτρέπουν να σκεφθούμε ότι μια ανθρωποειδής μορφή αναδύεται από το κέντρο της σύνθεσης. Ένα κεφάλι μοιάζει να ξεπροβάλλει από το λευκό κύκλο, με το υπόλοιπο σώμα να ξεκινά από δύο χέρια και δύο πόδια χιαστού σχήματος. Ο ζωγράφος δεν μας δίνει καμία ένδειξη που να επιβεβαιώνει ή να αναιρεί αυτή την εντύπωση. Φαίνεται να τον απασχολεί αποκλειστικά η πρόθεσή του να συνυπάρξουν στην ίδια επιφάνεια στοιχεία εκ των προτέρων ασύμβατα μεταξύ τους.

Ο Léger, που δήλωνε σε όλους τους τόνους την αγάπη του για τις φόρμες της σύγχρονης βιομηχανίας, φαίνεται ότι κατορθώνει, με την παλέτα του και μόνο, να εμφυσά ζωή σε αυτά τα άψυχα αντικείμενα, να δίνει στο χρώμα τον ευγενέστερο δυνατό ρόλο, το ρόλο του «γενεσιουργού ζωής». Σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να μιλήσουμε για απανθρωποποίηση της τέχνης. Αντιθέτως, βρισκόμαστε μπροστά σε μια έκρηξη ζωής, που κατορθώνει να εισδύσει ακόμη και στα αντικείμενα.

.

.