Galerie Adrien Maeght, Παρίσι
Ιδιωτική συλλογή
Ματιές στον αιώνα, Άνδρος, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, 28 Ιουνίου-20 Σεπτεμβρίου 1998, σ. 58, εικ. σ. 59
Μνήμες λουσμένες στο όνειρο, Αθήνα, Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, 5 Αυγούστου-3 Δεκεμβρίου 2023
Στο Παρίσι της δεκαετίας του 1950, ο Στρατής Ελευθεριάδης, γνωστός και ως Tériade, είναι από τους σημαντικότερους ανθρώπους στον χώρο των εκδόσεων που ειδικεύονται στην τέχνη. Από το 1937 εκδίδει το δικό του καλλιτεχνικό και λογοτεχνικό περιοδικό, το Verve, μια πολυτελή δίγλωσση έκδοση με την οποία συνεργάστηκαν κορυφαίες μορφές από τον κόσμο της τέχνης και των γραμμάτων.
Το τεύχος 31-32 του περιοδικού, που κυκλοφόρησε το 1955, ήταν αφιερωμένο στον Georges Braque. Ο καλλιτέχνης και ο Tériade γνωρίζονταν ήδη από χρόνια. Όταν ο εκδότης του προτείνει ένα ειδικό τεύχος προς τιμήν του, ο Braque επιλέγει να δημοσιεύσει τα Προσωπικά σημειωματάρια, μια σειρά σκίτσων που έκρυβε επιμελώς μέχρι τότε, ορισμένα από τα οποία χρονολογούνταν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Με την ίδια ευκαιρία, τυπώνει δεκαέξι λιθογραφίες εκείνων των σχεδίων. Ανάμεσά τους, το Γαϊδουράγκαθο.
Η απόφαση να συμπεριλάβει αυτή την ακουαρέλα της δεκαετίας του 1920 σ’ εκείνο το σύνολο ίσως παραξενεύει εκ πρώτης όψεως. Όμως πίσω από την ευφρόσυνη μονοχρωμία και τη φαινομενικά απλοϊκή σύνθεση του Γαϊδουράγκαθου κρύβονται όλες οι έγνοιες του Braque στη διάρκεια εκείνης της κρίσιμης για την ιστορία της τέχνης περιόδου. Απρόθυμος να προσχωρήσει σε κάποια ομάδα, υπερασπιζόμενος την ατομικότητα και την ανεξαρτησία του, ο καλλιτέχνης πηγαίνει αντίθετα στο ρεύμα της εποχής, στα κινήματα του ντανταϊσμού αρχικά και του σουρεαλισμού στη συνέχεια. Αν μένει πιστός στην παραστατικότητα και σκόπιμα επιλέγει θέματα η απλότητα των οποίων σαστίζει, το κάνει διότι θέλει να εμβαθύνει στις θεμελιώδεις αρχές της τέχνης με τον δικό του τρόπο και μακριά από κάθε είδους ακρότητες. Απόδειξη, η επεξεργασία ενός απλού γαϊδουράγκαθου: ακόμη και αυτό το ακανθώδες φυτό, που πολλοί θεωρούν βλαπτικό, έως και δηλητηριώδες, μπορεί να γίνει θέμα έργου. Κάτω από το πινέλο του Braque εξαρθρώνεται, γίνεται επίπεδο και δίνει την εντύπωση ότι αποτελεί αφεαυτού ένα περίτεχνα φτιαγμένο μπουκέτο. Κάθε πέταλο του άνθους αποκτά τη σημασία του, κάθε φύλλο με τα αγκάθια του μοιάζει να γίνεται πιο τρυφερό, συμβάλλοντας στη δημιουργία ενός αρμονικού συνόλου. Εδώ, η παραστατικότητα αποτελεί απλώς πρόσχημα: ο καλλιτέχνης δεν θέλει να απεικονίσει, αλλά να υπαινιχθεί, να παίξει, να μεταμορφώσει, με γνώμονα την υποκειμενικότητα και μόνο.
.
