Ιδιωτική συλλογή
Ματιές στον αιώνα, Άνδρος, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, 28 Ιουνίου-20 Σεπτεμβρίου 1998, σσ. 72-73, εικ. σ. 73
Μετά τα πρώτα ακαδημαϊκά του βήματα και την εισήγηση, το 1911, της λεγόμενης μεταφυσικής ζωγραφικής, κινήματος που άσκησε μεγάλη επίδραση στη γένεση του σουρεαλισμού, το 1919 ο Giorgio de Chirico επιλέγει να επιστρέψει σε μια κλασική ζωγραφική, βαδίζοντας στα ίχνη των Ιταλών, Γάλλων και Φλαμανδών δασκάλων. Γράφει εκείνη τη χρονιά: «Πριν απ’ όλα, οι δάσκαλοι μας έμαθαν το σχέδιο: σχέδιο, θεϊκή τέχνη, βάση κάθε πλαστικής δημιουργίας, σκελετός κάθε ολοκληρωμένου έργου, αιώνιος νόμος στον οποίο πρέπει να υπακούει κάθε καλλιτέχνης». Ξαναβρίσκει έτσι το πάθος του για την ελληνική μυθολογία και πραγματοποιεί χάρη σ’ αυτό μια αυθεντική επιστροφή στις πηγές, τοποθετώντας ως σκηνικό στις εικαστικές συνθέσεις του τις παραλίες των παιδικών του χρόνων στο Βόλο.
Σε αυτή τη θεματική, την οποία ο De Chirico ξεκίνησε το 1926, συνέχισε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1930 και ξανάπιασε, συστηματικά πλέον, στη δεκαετία του 1970, τα άλογα κατέχουν εντελώς ιδιαίτερη θέση. Γενικά, απεικονίζονται μόνα τους ή σε ζεύγη να καλπάζουν σε μια έρημη παραλία, με έναν αρχαίο ναό στο βάθος μονάχα να της προσδίδει κάποια ζωντάνια. Να είναι ο Ξάνθος και ο Βάλιος, τα άλογα που έσερναν το άρμα του Αχιλλέα; Τα άλογα που έσερναν τα άρματα του Ήλιου, του Απόλλωνα, του Ποσειδώνα; Ή ο μυθικός Αρίων; Λίγη σημασία έχει η ταυτότητά τους, αφού όλα μοιάζουν να βγαίνουν κατευθείαν από το κοινό φαντασιακό μας, έτσι όπως έχει δομηθεί γύρω από τους ελληνικούς μύθους. Ο De Chirico, υπερβάλλοντας στον πλούτο της χαίτης και της ουράς, τονίζει αυτή την επική αίσθηση, την κατάδυση σ’ ένα φανταστικό κόσμο. Η επεξεργασία μοιάζει να ανταποκρίνεται στην περιγραφή που έκανε ο ίδιος, το 1943, μιλώντας για το άλογο του θεού της θάλασσας: «Το φαντάστηκα λαξευμένο σε μάρμαρο παρθένο και καθαρό σαν διαμάντι, καθιστό σαν σφίγγα στους ταρσούς των πίσω ποδιών, φέροντας στα μάτια και στην κίνηση του λευκού λαιμού όλο το αίνιγμα και όλη την άπειρη νοσταλγία των κυμάτων».
Το αίνιγμα και η νοσταλγία είναι απολύτως αισθητά σε τούτη την εκδοχή των Αλόγων στην ακροθαλασσιά. Εδώ, τα δύο άλογα, απαθανατισμένα σε μια κίνηση ρέουσα και μυστηριώδη, δείχνουν σαν να κυματίζουν στη στεριά, έτοιμα να καλπάσουν πάνω στο νερό. Μέσω αυτών ο De Chirico χτίζει τη δική του μυθολογία. Η σύνθεση αποπνέει ηρεμία και αρμονία, τόσο από θεματική όσο και από χρωματική άποψη, οπότε δύσκολα φανταζόμαστε ότι ο δημιουργός της περνούσε εκείνο τον καιρό περίοδο απομόνωσης, δεχόμενος από παντού επιθέσεις διότι είχε διαλέξει έναν καινούριο εικαστικό δρόμο, μακριά από κάθε πρωτοπορία.
.
