Ιδιωτική συλλογή
Ματιές στον αιώνα, Άνδρος, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, 28 Ιουνίου-20 Σεπτεμβρίου 1998, σσ. 70-71, εικ. σ. 71
Αφού πέρασε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια στην Ελλάδα, ο Giorgio de Chirico εγκαθίσταται το 1906 με τη μητέρα του στο Μόναχο, όπου γίνεται δεκτός στην Ακαδημία Καλών Τεχνών. Εκεί έρχεται σε επαφή, μεταξύ άλλων, με το συμβολισμό και τη φιλοσοφία του Nietzsche. Το μάτι του, αφού πρώτα είχε αφομοιώσει το ελληνικό φως, εκπαιδεύεται τώρα στην κλασική αισθητική, ενώ το πνεύμα του ανοίγεται σε μια νέα μορφή σκέψης. Τούτη η μαθητεία διαφαίνεται στους πρώτους του πίνακες.
Ο De Chirico είναι μόλις 19 ετών όταν ζωγραφίζει το Πορτραίτο άνδρα. Κι όμως, σε αυτή τη μικροσκοπική ελαιογραφία είναι ήδη ορατές όλες οι καινούριες πηγές έμπνευσης: η μαεστρία του στο κιαροσκούρο, ο δραματικός τρόπος με τον οποίο αναδύεται το πρόσωπο, ο ρομαντικός ρεαλισμός της νεανικής μορφής, αποφασιστικής αλλά και τρομακτικής. Η μακριά μύτη, τονισμένη με λευκό, ίσως μας κάνει να σκεφτούμε ότι πρόκειται για αυτοπροσωπογραφία. Όμως όποια κι αν είναι η ταυτότητα του άνδρα, ένα έχει σημασία: η όψη του, με κάτι φευγαλέο αλλά και καταιγιστικό, αποτελεί κατάφαση της υπόστασής του, ένας παραδόξως επιτήδειος και θεατρικός τρόπος να δηλώσει την παρουσία του σε μια κοινωνία που αγνοεί ακόμη την ύπαρξή του.
Παρά το νεαρό της ηλικίας του, ο De Chirico επιβεβαιώνει εδώ την τεχνική επιδεξιότητά του. H εξαιρετικά περιορισμένη παλέτα αναδεικνύει το δέρμα και τα μαλλιά του μοντέλου με απλή αυξομείωση του ίδιου χρώματος, ενώ ο γιακάς του πουκαμίσου τονίζεται με μόνο μία λευκή πινελιά. Η λιτότητα στα χρησιμοποιούμενα μέσα, αντί να αμβλύνει τη φασματική πλευρά, την κάνει ακόμη πιο θεαματική. Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα έργο γεμάτο υποσχέσεις, τις οποίες η κατοπινή διαδρομή του De Chirico κάθε άλλο παρά θα διαψεύσει.
.
