Pierre Matisse Gallery, Νέα Υόρκη
Ιδιωτική συλλογή, από το 1984
Balthus, Βενετία, 39η Biennale, 29 Μαΐου-29 Σεπτεμβρίου 1980, αρ. 189
New Spirit in painting, Λονδίνο, 1981, αρ. 14, σ. 218
Balthus, Παρίσι, Centre Georges Pompidou-Musée National d’Art Moderne, 5 Νοεμβρίου 1983-23 Ιανουαρίου 1984, κατ. 61, αρ. 229, εικ. σσ. 212, 380, Νέα Υόρκη, The Metropolitan Museum of Art, 29 Φεβρουαρίου-13 Μαΐου 1984, αρ. 50
Balthus, Κυότο, Museum of the City of Kyoto, 17 Ιουνίου-22 Ιουλίου 1984
Balthus, Άνδρος, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης-Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, 30 Ιουνίου-17 Σεπτεμβρίου 1990, αρ. 103, εικ. σ. 126 (η έκθεση μεταφέρθηκε στη Ρώμη, υπό την αιγίδα της Ακαδημίας της Γαλλίας στη Ρώμη, Villa Medici, 9 Οκτωβρίου-18 Νοεμβρίου 1990, κατ. Balthus a la Villa Medici, εικ. σ. 179)
Balthus, Λωζάννη, Musée Cantonal des Beaux-Arts, 29 Μαΐου-29 Αυγούστου 1993
Balthus, Μαδρίτη, Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía, 30 Ιανουαρίου-1 Απριλίου 1996, εικ.
Omaggio a Balthus, Ρώμη, Academia Valentino, 24 Οκτωβρίου 1996-31 Ιανουαρίου 1997, σ. 113
Κλασικοί της μοντέρνας τέχνης, Άνδρος, Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης-Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, 27 Ιουνίου-19 Σεπτεμβρίου 1999, σσ. 148-152, εικ. σσ. 148-149, 152
Balthus, Βενετία, Palazzo Grassi, 9 Σεπτεμβρίου 2001-6 Ιανουαρίου 2002
Balthus: De Piero della Francesca à Alberto Giacometti, Βεβέ (Ελβετία), Musée Jenisch, 12 Μαΐου-25 Αυγούστου 2002
La Magie des paysages, Ροσινιέρ, Fondation Balthus, 1 Ιουλίου-17 Σεπτεμβρίου 2006
Balthus, Ρώμη, Villa Medici, 21 Οκτωβρίου 2015-24 Ιανουαρίου 2016
Jean Leymarie και Federico Fellini, Balthus, Βενετία, La Biennale di Venezia, 1980, εικ. σσ. 49-50, σσ. 70-71
Jean Leymarie, Balthus, Γενεύη, Skira, 1982, εικ. σσ. 120-121, σ. 149
Stanislas Klossowski de Rola, Balthus: Paintings, Λονδίνο, Thames and Hudson, 1983, εικ. 73
Jean Leymarie, Balthus, Γενεύη, Skira, 1990, εικ. 50
Koharu Kisaragi, Shûji Takashina και Kunio Motoe, Balthus, Τόκυο, Kodansha, 1994, εικ. 56
Xiaosheng Xing, Balthus, Σαγκάη, Shanghai People’s Fine Arts Publishing House, 1995, εικ. 70
Stanislas Klossowski de Rola, Balthus, Λονδίνο, Thames and Hudson, 1996, αρ. 89
Virginie Monnier και Jean Clair, Balthus: Catalogue raisonné de l’oeuvre complet, Παρίσι, Gallimard, 1999, αρ. P 337, σ. 195
Το 1970 ο Balthus αγοράζει και ανακαινίζει ένα μεσαιωνικό κάστρο στον οικισμό του Μοντεκαλβέλλο, βόρεια της Ρώμης. Έχει βρει τον ιδεώδη τόπο κατοικίας: «Το αγέρωχο μεγαλείο του Μοντεκαλβέλλο διατηρεί, παρά τη φθορά του χρόνου, μια όψη, μια ατμόσφαιρα που συνιστά το αποτύπωμα της αριστοκρατίας στην οποία θα ήθελα να προσβλέπει η εποχή μας». Ο πόθος του να εγκατασταθεί εκεί δεν θα πραγματοποιηθεί ποτέ. Όμως το μέρος τον εμπνέει να επιστρέψει σε ένα είδος που είχε εγκαταλείψει για ένα διάστημα, την τοπιογραφία.
Στο Μοντεκαλβέλλο τα πράσινα λιβάδια εναλλάσσονται με τραχιές βραχώδεις οροσειρές, το τοπίο δείχνει άλλοτε γαλήνιο, άλλοτε μελαγχολικό, άλλοτε απειλητικό. Ο Balthus επιλέγει να γυρίσει την πλάτη στη θέα προς τον Τίβερη και να σταθεί στο πίσω μέρος του κάστρου, σε μια μεγάλη βεράντα που βλέπει στην κοιλάδα με το ποτάμι, με εκτεταμένα κομμάτια καλλιεργημένης γης, πάνω από την οποία δεσπόζει ένα απόκρημνο βουνό. Κατά τον ίδιο, «απ’ όλα τα παράθυρα του Μοντεκαλβέλλο ένας πίνακας προσφέρεται στο βλέμμα μας. Ένας πίνακας ή μια προσευχή, το ίδιο είναι: η αθωότητα επιτέλους απαθανατισμένη […] Η αιχμαλωτισμένη αθανασία».
Στα προπαρασκευαστικά του σχέδια, με κάρβουνο, νερομπογιά ή μολύβι, επικεντρώνεται κυρίως στον απόκρημνο ορεινό όγκο όπου δεσπόζει ο ερειπωμένος φεουδαλικός πύργος. Επιστρέφοντας στο ατελιέ του στην Ελβετία, διευρύνει την οπτική γωνία του: συμπεριλαμβάνει τα γύρω χωράφια, ένα σπιτάκι που μαρτυρά ανθρώπινη παρουσία και, κυρίως, μια άκρη της βεράντας στην κάτω δεξιά γωνία, απ’ όπου ένας άνδρας και μια γυναίκα κατά τα φαινόμενα νεότερή του μοιράζονται μαζί μας το ιλιγγιώδες πανόραμα. Παρά το μικρό τους μέγεθος, η παρουσία τους επιτρέπει να συνεχίζεται καθ’ όλο το μήκος της σύνθεσης η νοητή γραμμή της προοπτικής, ξεκινώντας από τη διαγώνιο που ακολουθεί το περίγραμμα του βουνού. Έτσι, το σύνολο εμφανίζεται πιο ισορροπημένο, πιο ευανάγνωστο, αλλά και πιο συγκινητικό: θα θέλαμε να είμαστε στη θέση τους, στεκόμενοι μπρος στη μεγαλόπρεπη φύση που δεν θέλει να την ελέγχει το ανθρώπινο χέρι. Η προσθήκη της ελαφριάς πρωινής ομίχλης πάνω από το ποτάμι, σε συνδυασμό με τη ρευστή τραχύτητα της καζεΐνης, ολοκληρώνει την αίσθηση του ακινητοποιημένου χρόνου, που τόσο ωραία περιγράφει ο Jean Clair: «Η ζωγραφική του Balthus […]δεν αφηγείται τίποτε: σε αυτή ο χρόνος απεικονίζεται σταματημένος με κάποιο θαυμαστό τρόπο. Τίποτε δεν συμβαίνει: τα πάντα ήδη έχουν συμβεί, τα πάντα ήδη έχουν λάβει χώρα. Η μαγεία της τέχνης του οφείλεται σ’ αυτή την αποθέωση του χρόνου, που αποτελεί συνάμα λύτρωση από την αγωνία του και την εμμονή του».
