Pablo Picasso (1881 - 1973)

Ο ζωγράφος και το μοντέλο του, ως θέμα, απασχόλησε τον Picasso για πρώτη φορά το 1914. Έκτοτε επανερχόταν σε αυτό σε διαφορετικές περιόδους της δημιουργικής του πορείας, με αποτέλεσμα περίπου 430 έργα –καμβάδες, σχέδια και χαρακτικά– να είναι αφιερωμένα στη συγκεκριμένη θεματική.

Απεικονίζοντας με κάθε τρόπο και υπό όλες τις δυνατές γωνίες το ζωγράφο και το μοντέλο του, χαιρετίζει την προνομιακή σχέση τους, που θεμελιώνεται στην κατανόηση και στην εμπιστοσύνη. Η ανταλλαγή τους, σιωπηρή τις περισσότερες φορές, συνιστά σε τελευταία ανάλυση τη βάση της καλλιτεχνικής γονιμότητας του ζωγράφου. Και ο Picasso, που για πολλά χρόνια είχε ως αποκλειστικό σχεδόν μοντέλο τη σύντροφό του Jacqueline, τιμά με αυτό τον τρόπο τη μούσα του, τοποθετώντας τη στο ίδιο επίπεδο με τον εαυτό του μέσα στο δημιουργικό γίγνεσθαι. Επιπλέον, η θεματική φωτίζει την αντίληψη του καλλιτέχνη για το έργο του. Επιλέγοντας να ανακαλέσει τον πιο παραδοσιακό τρόπο απεικόνισης –που ήδη είχε εμπνεύσει αρκετούς δασκάλους του–, υπερασπίζεται την αφοσίωσή του στην αναπαράσταση, παίρνοντας αυτομάτως αποστάσεις από πολλά καλλιτεχνικά ρεύματα που αναπτύσσονται εκείνη την εποχή και βασίζονται στην υπεροχή της αφαίρεσης.

Το 1970, στις 21 Μαΐου για την ακρίβεια, ο Picasso δημιουργεί πέντε σχέδια. Τα τέσσερα απεικονίζουν το ζωγράφο με το μοντέλο του, το πέμπτο μόνο το ζωγράφο. Η εκδοχή που βλέπουμε εμείς ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες επειδή το μοντέλο δεν βρίσκεται πίσω από το καβαλέτο αλλά, μέσω μιας οξυδερκούς οπτικής απάτης, φαίνεται αγκαλιασμένο από το ζωγράφο, που είναι συγκεντρωμένος στο έργο του. Παρά τη σωματική εγγύτητα, δείχνουν και οι δύο απόμακροι, ως αν κάτι άλλο να τους απασχολεί. Ο Picasso επιμένει κυρίως σε δύο λεπτομέρειες της σύνθεσης. Η πρώτη είναι το χέρι του καλλιτέχνη, δυσανάλογο σε σχέση με το υπόλοιπο σώμα του. Η δεύτερη είναι το μέγεθος του μοντέλου, το οποίο περιβάλλεται από έντονο μουντζούρωμα που αναδεικνύει τη λεπτότητά του. Με ενδιαφέρον διαπιστώνουμε ότι η γραμμή που υπαινίσσεται τον καμβά διακόπτεται από το πινέλο που κρατά το δεξί χέρι του ζωγράφου, λες και το ακίνδυνο κατά τ’ άλλα εργαλείο τον διαπερνά. Η στερεότυπη παρουσίαση ενός καλλιτέχνη άλλης εποχής, με τουρμπάνι περίτεχνα τυλιγμένο στο κεφάλι και κομψή ένδυση, καθώς και το τόσο υποταγμένο μοντέλο δεν μπορούν να αποκρύψουν το γεγονός ότι η δημιουργία, ο ίδιος ο λόγος της ένωσής τους, δεν έχει άλλο σκοπό από την υπέρβαση, τη μεταφορά στον καμβά μιας εικόνας με νόημα πολύ πιο σύνθετο από την απλή σκηνή κάποιου «είδους».

.

.